Tỉ lệ vàng trong thiết kế và những ứng dụng thần thánh

Bạn đã từng thắc mắc về tính cố định của những bức ảnh đẹp, những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng? Đó chính là sự áp dụng tỉ lệ vàng vào trong thiết kế của chúng. Cùng tìm hiểu tỉ lệ vàng là gì và ứng dụng thần thánh của nó trong thiết kế ngay thôi.

Tỉ lệ vàng trong thiết kế là gì?

Tỉ lệ vàng (Golden Ratio) là tỉ lệ chi phối hầu hết các tác phẩm nghệ thuật và thiết kế đồ hoạ nổi tiếng trên thế giới. Tỉ lệ vàng còn được biết dưới nhiều cái tên khác như Tỉ lệ thần thánh, tiết diện vàng, ký tự Phi (φ) trong bảng chữ cái Hy lạp, giá trị trung bình,... Tỉ lệ này chỉ tồn tại khi lấy 1 đường thẳng chia làm 2 đoạn thẳng - đoạn thẳng dài hơn (a) chia đoạn nhỏ hơn (b) sẽ bằng tổng chiều dài 2 đoạn (a+b) chia cho a, kết quả sẽ được con số xấp xỉ 1.618.

Tỉ lệ vàng trong thiết kế

Nghe thì có vẻ vô cùng phức tạp, nhưng trên thực tế, trong thiết kế, Tỉ lệ vàng hướng đến tính thẩm mĩ, kiến tạo và nâng tầm cái đẹp thông qua sự hài hòa và cân đối. Tỉ lệ vàng đại diện cho tính nghệ thuật, là nhân tố X đóng vai trò chủ chốt, là một je ne sais quoi đích thực (tiếng Pháp - dùng để ám chỉ một sự thu hút, lôi cuốn kì lạ). Và khi áp dụng nó vào trong tự nhiên, trong thiết kế, nó khiến cho mắt người xem cảm thấy hài lòng. Trên thực tế, não của chúng ta được lập trình để tiếp nhận và bị thu hút bởi những vật thể và hình ảnh sử dụng Tỉ lệ vàng. Nó giống như sự thu hút trong vô thức, chỉ cần bạn thêm một chút tuỳ chỉnh Tỉ lệ vàng vào bức ảnh của bạn cũng đủ để tác động khá lớn đến trí óc người xem.

Ví dụ về tỉ lệ vàng trong thiết kế

Sự hài hòa và tính ước lệ của Tỉ lệ vàng đã được khám phá qua hàng ngàn năm trước: từ kim tự tháp Giza tới đền Parthenon ở Hi Lạp; từ The Creation of Adam của Michelangelo trên trần nhà nguyện Sistine đến bức Mona Lisa; và hiện nay là logo Pepsi đến logo Twitter… Hay như trong đời sống thường ngày, bạn sẽ dễ dàng nhận ra hình dạng tuyệt đẹp này trong rất nhiều tạo vật của thiên nhiên như dương xỉ, hoa, vỏ sò biển, thậm chí là cả những cơn bão… Khuôn mặt và cơ thể của chúng ta cũng tuân theo tỉ lệ vàng.

Một ví dụ điển hình cho việc sử dụng tỉ lệ vàng là kiến trúc Hy Lạp cổ đại - công trình Parthenon. Tỉ lệ vàng trở thành thước đo để xác định các mối quan hệ giữa chiều rộng của một tòa nhà và chiều cao của nó, kích thước của hàng hiên và thậm chí là cả vị trí của cấu trúc các cột. Kết quả cuối cùng là một tòa nhà mà chúng ta được nhìn thấy hoàn toàn nằm trong các tỷ lệ. 

Tỉ lệ vàng được áp dụng từ thời xa xưa

Hay như danh họa nổi tiếng Leonardo da Vinci cũng đã sử dụng quy tắc Tỉ lệ vàng để tạo ra tác phẩm tuyệt vời trường tồn cho đến ngày nay. Trong tác phẩm "Bữa ăn tối cuối cùng", các con số được sắp xếp thấp hơn hai phần ba (lớn hơn hai phần của Golden Ratio), và vị trí của Chúa Giêsu là hoàn toàn được vẽ bằng cách sắp xếp hình chữ nhật theo tỉ lệ vàng trên vải.

Tác phẩm "Bữa ăn tối cuối cùng"

Tỉ lệ vàng trong thiết kế vẫn được áp dụng rộng rãi cho đến bây giờ.    Như việc thiết kế biểu tượng iCloud của Apple đã được dựa trên cơ sở toán học vững chắc của Tỉ lệ vàng, như Takamasa Matsumoto giải thích trong bài viết trên blog cá nhân của mình.

Cách áp dụng tỉ lệ vàng trong thiết kế

Chắc nãy giờ bạn cũng khá là ”xoắn não” khi phải đọc mớ lý thuyết khô khan về Tỉ lệ vàng rồi, giờ thì cùng tìm hiểu xem sử dụng nó như thế nào để nâng tầm thiết kế của bạn nhé.

1. Layout 

Bạn có thể sử dụng Tỉ lệ vàng như một sự trợ giúp hữu ích trong việc xác định kích thước cho bố cục của bạn. Cách đơn giản nhất để làm điều này đó là tuỳ chỉnh tỉ lệ kích thước thành 1: 1.618.

Ví dụ: thử chia chiều ngang (width) 960 pixel cho 1.618, thì chiều cao (height) mà bạn cần chính là 594 pixel.

2. Không gian

Không gian là một yếu tố vô cùng quan trọng, quyết định sự thành bại của thiết kế. Việc tính toán khoảng trống giữa các nhân tố khá mất thời gian, vì vậy, hãy để Tỉ lệ vàng soi đường dẫn lối cho bạn. Điều này sẽ đảm bảo không gian và tỉ lệ của bạn được tính toán một cách kỹ lưỡng, thay vì sử dụng “ước chừng”, chỉ cần thêm vào vài thay đổi nhỏ hướng tới Tỉ lệ vàng cũng đủ tạo ra rất nhiều sự khác biệt.

Thêm vào đó, nếu bạn có quá nhiều thành phần khác nhau, bạn có thể đặt nhiều mô hình Tỉ lệ vàng để đạt được sự hài hòa xuyên suốt thiết kế của bạn.

3. Content

Đường xoắn ốc trong tỉ lệ vàng có thể được dùng để hướng dẫn nơi đặt content. Mắt chúng ta luôn hướng về tâm đường xoắn ốc một các tự nhiên, nơi nó tìm những chi tiết, vậy hãy tập trung thiết kế của bạn tại tâm đường xoắn ốc và đặt điểm hấp dẫn thị giác bên trong đường này.

4. Hình ảnh

Bố cục rất quan trọng với hình ảnh, dù nó truyền đạt thông tin hay tạo tính thẩm mĩ cho bức hình. Tỉ lệ vàng giúp bố cục có thể dẫn dụ cái nhìn đến các chi tiết quan trọng trong một thiết kế. Hãy dùng Tỉ lệ vàng để chia bức hình thành 3 phần không bằng nhau, sau đó dùng các đường thẳng và các điểm giao nhau để chia bố cục.

Tỉ lệ là 1:0.618:1 - chiều ngang của cột dọc thứ nhất và thứ ba là 1, chiều ngang cột ở giữa là 0.618. Tương tự với các hàng ngang: chiều cao của cột ngang thứ nhất và thứ ba là 1 và cột ngang ở giữa là 0.618. Giờ hãy dùng các đường và các điểm giao nhau để dẫn dắt hướng nhìn và sự chú ý của người xem. Điều này tạo nên sức ép cũng như sự thích thú, năng lượng trong tác phẩm.

Một cách khác đơn giản hơn để cắt hình theo Tỉ lệ vàng là dùng Quy tắc 1/3. Nó không chính xác như Tỉ lệ vàng nhưng cũng cho bạn một kết quả tương đối. Với quy tắc này, đặt tất cả đường dọc và ngang theo tỉ lệ 1:1:1 để các khoảng bằng nhau. Sau đó hãy sắp xếp các chi tiết quan trọng ở bốn góc của hình chữ nhật trung tâm.

5. Hình dáng

Tỉ lệ vàng có thể mở rộng để tạo ra hình vuông và hình chữ nhật theo những tỉ lệ hài hòa, tương tự ta cũng có thể áp dụng để tạo ra các đường tròn. Một vòng tròn hoàn hảo trong mỗi hình vuông của mô hình sẽ tuân theo tỉ lệ 1:1.618 so với vòng tròn trong hình vuông liền kề. Sử dụng các vòng tròn vàng sẽ tạo nên không chỉ sự hài hòa, tỉ lệ hợp lí mà còn tạo sự nhất quán xuyên suốt về mặt hình thức.

Lời kết

Hy vọng bài viết đã giúp các bạn có một cái nhìn bao quát và đầy đủ về tỉ lệ vàng để thiết kế của mình trở nên hoàn thiện hơn. Và nếu bạn muốn những tác phẩm thiết kế của mình trở nên chuyên nghiệp hơn nữa, hãy đăng kí tham gia ngay KHÓA HỌC THIẾT KẾ ĐỒ HỌA CHUYÊN SÂU của ColorMe nhé!